Tłumaczenia prawnicze – co je wyróżnia?

Tłumaczenia prawnicze oznaczają przekład tekstów prawnych, sądowych, administracyjnych, dokumentów procesowych, urzędowych, notarialnych itp. Z takimi zadaniami zmierzają się w codziennej pracy tłumacze przysięgli i nie tylko – dotyczy to w ogóle tłumaczy prawniczych, a więc takich, którzy specjalizują się w przekładzie tekstów prawnych, prawniczych, czy szerzej pojętych – okołoprawnych. To do takich osób warto zwrócić się w przypadku konieczności przetłumaczenia jednego z wyżej wymienionych dokumentów, a konsekwencje zlekceważenia tej porady zostaną omówione w dalszej części posta. Osoby niezaangażowane w branżę tłumaczeniową mogą się zastanawiać, czy we wspomnianych tekstach jest coś szczególnego, czy wymagają one od tłumacza innych kwalifikacji niż pozostałe tłumaczenia. Często wydaje nam się, że tłumacz danego języka to ktoś, kto przetłumaczy wszystko – począwszy od wiersza czy powieści, a skończywszy na orzeczeniu sądowym. Nie wykonując tego zawodu, sam rozczarowałbym się pewnie, gdyby tłumacz odmówił mi wykonania tłumaczenia “prostej” umowy, wyjaśniając, że nie zajmuje się takimi tekstami… Ale jak to?

Tłumaczenia prawnicze jako specjalizacja

Otóż specjalizacja tłumacza w określonej tematyce czy dziedzinach jest bardzo istotna; ściślej mówiąc, jest to specjalizacja w poszczególnych gałęziach przekładu, ponieważ to między innymi dany rodzaj treści warunkuje dobór strategii i technik tłumaczeniowych, powoduje konieczność zwrócenia uwagi na odmienne aspekty czy różne formalne zasady wykonywania tłumaczeń. W tym wpisie skupię się na przekładzie prawniczym, który w translatoryce można ulokować w szerszej kategorii przekładu specjalistycznego, a więc gałęzi tłumaczeń odrębnej od przekładu literackiego. 

Język prawny i prawniczy

Tłumaczenia tekstów specjalistycznych kojarzone są ze specjalistyczną terminologią, charakterystyczną dla określonej dziedziny wiedzy. Bardziej niż wrażeniom estetycznym czytelnika przekład specjalistyczny służy celom użytkowym i to tekstów o charakterze użytkowym dotyczy. Spośród tłumaczeń specjalistycznych przekład prawniczy wyróżnia jednak nie tylko sama terminologia. Za specyfiką tłumaczeń prawniczych stoi unikalny charakter języka, który po angielsku nazywa się legal language, a po polsku tradycyjnie bywa dzielony na język prawny i prawniczy. 

Pierwszym aspektem języka prawnego jest jego tzw. funkcja performatywna. Oznacza to tyle, że język jest środkiem do dokonywania zmian w otaczającej nas rzeczywistości. Najprostszym przykładem jest ustawa – to poprzez jej tekst przyjęty w określonej procedurze dokonuje się zmiany prawa, a więc istotnej części rzeczywistości, która wpływa na codzienne funkcjonowanie ludzi – np. to, jakie podatki zapłacimy i jakich reguł na drodze będziemy musieli przestrzegać. Drugą cechą, istotną szczególnie z punktu widzenia tłumaczeń, jest nierozłączne powiązanie języka z prawem. Ponieważ to w języku prawo się stanowi i językiem o prawie się mówi, słowa (terminy) określające poszczególne instytucje prawne odzwierciedlają niekiedy bardzo skomplikowane koncepcje, głęboko zakorzenione w strukturze, teorii i filozofii danego systemu prawnego. A ponieważ systemy prawne różnią się od siebie, różni się też siatka terminologiczna języków. 

Opisane powyżej cechy legal language stawiają z kolei wyzwanie przed tłumaczem prawniczym. Nie wystarczy bowiem sprawdzenie znaczenia nieznanego mu słowa w słowniku – tłumacz musi wiedzieć, czy odpowiednik, którego zamierza użyć w tłumaczeniu nie wywoła u odbiorcy skojarzeń z jakąś niewłaściwą konstrukcją prawną w jego własnym systemie prawa, czy w ten sposób nie wprowadzi odbiorcy w błąd, czy użyta w tłumaczeniu terminologia jest spójna itd. Jest to wiedza dalece przekraczająca ramy słownika – nawet słownika prawniczego – i wymaga od tłumacza sporej wiedzy na temat własnego systemu prawa i systemu prawa, który posługuje się danym językiem obcym. 

Legal English

W przypadku języka angielskiego sprawa jest dosyć skomplikowana. Po pierwsze dlatego, że ogromna większość terytoriów anglojęzycznych należy do kultury prawa common law, która – nie zagłębiając się w szczegóły – jest kulturą bardzo istotnie różniącą się od kultury prawa kontynentalnego, do której przynależy Polska. Po drugie, nawet wśród samych krajów anglojęzycznych występują różnice pomiędzy narodowymi systemami prawa, a co za tym idzie – różnice terminologiczne. Szukając odpowiednika polskiego słowa adwokat zetkniemy się z takimi terminami, jak attorney-at-law (USA), barrister (Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia, Irlandia) czy advocate (Szkocja), przy czym w każdym z tych krajów zawód, do którego odnoszą się wspomniane słowa, podlega mniej lub bardziej odmiennym regulacjom i mniej lub bardziej przypomina adwokata w Polsce.

Tłumacz prawniczy a wiedza o prawie

Jak można zauważyć, tłumacz prawniczy nie musi być prawnikiem, ale musi posiadać dobrą orientację w prawie, wiedzę o ustroju państwa, administracji, wymiarze sprawiedliwości i języku prawa.Tłumaczenia prawnicze to również odpowiedzialność – błędy w tłumaczeniu mogą pociągnąć za sobą poważne konsekwencje finansowe dla klienta i samego tłumacza. Klient opiera się na otrzymanym tłumaczeniu, podejmując ważne decyzje, na przykład o zawarciu określonej transakcji czy dalszych krokach w postępowaniu sądowym. Błędna decyzja wynikająca z błędnego tłumaczenia, skutkująca poniesieniem szkody, może skończyć się o wiele poważniej niż tylko na negatywnej opinii w internecie. Tłumacze przysięgli podlegają ponadto odpowiedzialności zawodowej wynikającej z ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego.

Jako tłumacz specjalizujący się w przekładzie prawniczym i osoba zainteresowana tą tematyką także naukowo często koryguję lub analizuję tłumaczenia prawnicze wykonane przez innych tłumaczy prawniczych, a także studentów lub osoby nie specjalizujące się w tym rodzaju przekładu. W przypadku tych ostatnich łatwo zauważyć można błędy merytoryczne, które jednak przeważnie nie są kwestią niedbałości (chociaż i tak się zdarza), ale braku ogólnego rozeznania, braku pewnego stopnia “podejrzliwości” w stosunku do znalezionych w słowniku angielskich lub polskich odpowiedników. I tak na przykład amerykańskie stanowe sądy superior court (w zależności od stanu zajmujące pozycję od zwykłego sądu rejonowego po sąd apelacyjny) urastają w tłumaczeniu do rangi Sądu Najwyższego (i to czasami całych Stanów Zjednoczonych) – tylko dlatego, że pojęcie to jest dość podobne do “supreme court”, które faktycznie oznacza sąd najwyższy (choć i tu jest pułapka, bo w Stanie Nowy Jork “Supreme Court” jest sądem położonym niżej w hierarchii).

Charakterystykę i poziom trudności przekładu prawniczego warto wziąć pod uwagę, zlecając wykonanie tłumaczenia ustnego przy negocjacjach z klientem, tłumaczenia pisemnego umowy, tłumaczenia regulaminu sklepu internetowego lub polityki prywatności, aktu notarialnego czy pisma otrzymanego od zagranicznego urzędu skarbowego. Tłumaczenie tego typu dokumentów bardzo często nie jest tak proste, jak się wydaje na pierwszy rzut oka i tylko osoby posiadające specjalistyczną wiedzę mogą wykonać je poprawnie.

W EngLaw oferuję pełen zakres usług tłumaczeń specjalistycznych w zakresie tekstów prawnych i prawniczych – od prostych po wysoce skomplikowane – w tym tłumaczeń poświadczonych (uwierzytelnionych, tzw. przysięgłych). Łącząc kwalifikacje lingwistyczne, translatoryczne i prawnicze, dbam zarówno o aspekty językowe, jak i merytoryczne wykonywanego tłumaczenia. Zlecając tłumaczenie tekstu w EngLaw, możecie być Państwo pewni, że wykonuje je tłumacz przysięgły języka angielskiego z wykształceniem prawniczym, oraz że zachowane zostaną najwyższe standardy staranności.

Zapraszam do skorzystania z profesjonalnych usług tłumaczeń poświadczonych i zwykłych.

Tłumacz przysięgły języka angielskiego: Ruda Śląska Halemba

Tłumacz przysięgły języka angielskiego: Gliwice, Katowice, Mikołów, Zabrze i okolice

Usługi zdalne i online

Kontakt